Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych na wystąpienie mgr. Radosława Liwocha (Muzeum Archeologiczne w Krakowie) pt. „Kultura dawnej Rusi (koniec X – połowa XIII w.)”, które odbędzie się w środę 17 kwietnia 2024 r. o godz. 10.00 w s. 1.C IA UŁ w ramach seminarium doktorskiego Katedry Archeologii Historycznej i Bronioznawstwa Instytutu Archeologii UŁ.
Do udziału w seminarium w szczególności zachęcamy naszych studentów.
Wystąpienie poświęcone będzie podstawom i metodom datowania materialnych pozostałości trwającej ok. dwa i pół stulecia fazy wczesnopaństwowej wczesnego średniowiecza na zachodnich ziemiach współczesnej Ukrainy. Przedstawione zostaną różne rodzaje zabytków archeologicznych – zarówno ruchomych (militaria, ozdoby i in.; w tym też skarby), jak i nieruchomych (grodziska, cmentarzyska). W wypadku zabytków ruchomych zwykle oceniona będzie ich przydatność jako wyznaczników chronologii. Szczególna uwaga zwrócona będzie na ważną nekropolę z pochówkami drużynnymi (ok. X/XI w.) w Podhorcach-Pleśnisku, która budzi duże zainteresowanie w środowisku mediewistów europejskich. Być może skrótowo omówiona zostanie metodyka datowania w zachodnioukraińskiej archeologii średniowiecza.
Przedstawiony będzie okres od końca X do połowy XIII w., któremu odpowiada jednostka kulturowa określana mianem kultury staroruskiej. Jej początek na omawianym terenie wyznaczyć można na schyłek X w., kiedy to ekspandujące ku zachodowi państwo ruskie Włodzimierza Wielkiego rozciągnęło się na ziemie nad Horyniem oraz górnymi Bugiem, Dniestrem i Sanem. Nie kończy się ona wraz z wczesnym średniowieczem, ale wykracza poza omawiany okres o z górą stulecie w ramach księstw ruskich, a następnie trwa jako jeden z nurtów kulturowych w ramach państwowości polskiej i litewskiej. Przeobrażenia w kulturze staroruskiej, jakie zaszły ok. połowy XIII w. wiążą się m.in. ze zniszczeniami spowodowanymi nawałą mongolską Batu-chana w zimie 1240/1241 r. Najazd ten stanowił niewątpliwą cezurę w dziejach Rusi, choć wciąż kwestią do rozważań pozostaje stopień zmian w jej kulturze. Właśnie wtedy rozpoczął się na omawianym obszarze ostatni okres odrębnego bytu politycznego, który pod względem archeologicznym jest rozpoznany bardzo słabo.
Autor skoncentruje się głównie na zachodnich obwodach współczesnej Ukrainy: iwanofrankiwskim, lwowskim, rówieńskim, tarnopolskim i wołyńskim (łączna powierzchnia 89 747 km²), jednak w wielu wypadkach uwzględnione zostaną znaleziska spoza tego obszaru, w tym z obecnego terenu Polski.