Profesor Julia Iwaszko jest z wykształcenia architektką. Pracuje w Kijowskim Narodowym Instytucie Budownictwa i Architektury, a obecnie realizuje grant IDUB na Uniwersytecie Łódzkim. Jej projekt naukowy zakłada analizę zniszczeń architektonicznych na południu Ukrainy oraz wykorzystanie doświadczenie m.in. Polski (w tym w dużej mierze Łodzi) w odbudowywaniu zniszczonych zakładów przemysłowych. W obwodzie mikołajowskim, podobnie jak niegdyś w województwie łódzkim, znajduje się duża liczba takich właśnie obiektów.
Profesor Iwaszko zbadała stan architektoniczny południowych obszarów Ukrainy i okazało się, że największym problemem nie będzie odbudowa zabytków, lecz właśnie rekonstrukcja lub adaptacja obiektów przemysłowych.
Rosjanie umyślnie niszczą tę strukturę – widzimy to choćby w Zaporożu czy Mikołajowie. Zakłady przemysłowe o podobnej charakterystyce zostały zniszczone w Polsce przez Niemców. Chcielibyśmy wykorzystać doświadczenie Łodzi, które może być przydatne w rewitalizacji ukraińskich obiektów. Dzięki temu będziemy znać odpowiedzi na pytania: W jaki sposób uzupełnić brakującą zabudowę? Jak optymalnie pod względem ekonomicznym przeprowadzić rewitalizację? Jakie nadać nowe funkcje budynkom?
– tłumaczy prof. Iwaszko.
Ukraińska badaczka przez kilka lat zbierała informacje na temat rewitalizacji m.in. łódzkich fabryk i zakładów.
Mój syn pisał na ten temat doktorat i wspólnie odwiedziliśmy nie tylko Łódź, lecz także Warszawę, Budapeszt, Wiedeń, Kraków. I to właśnie w Łodzi zaszły największe zmiany, wystarczy spojrzeć na Art_Inkubator, Manufakturę czy Monopolis.
Drugim elementem projektu prof. Iwaszko jest pokazanie artystycznego wymiaru konfliktu w Ukrainie. Jednym z takich działań jest właśnie wystawa fotografii w Galerii Wozownia. To wyjątkowy projekt, który powstał we współpracy polskich i ukraińskich naukowców oraz walczącego na froncie oficera prasowego.
Wystawy fotograficzne związane z tematem wojny są prezentowane na całym świecie, a konflikt militarny jest ujmowany na różne sposoby. Wystawa „A światłość w ciemności świeci…” jest przykładem tego, jaką artysta może przekazać prawdę o agresji zbrojnej
– wyjaśnia prof. Iwaszko.
Warto zauważyć bowiem, że wojna na fotografiach dokumentalnych autorstwa oficera prasowego Armii Ukraińskiej z 28 samodzielnej brygady zmechanizowanej im. Rycerzy Zimowej Kampanii to nie tylko okrucieństwo.
Seria zdjęć fotograficznych ukazuje również nadzieję, którą widzimy w żółtych i niebieskich serduszkach szytych przez ukraińskie wolontariuszki dla walecznych obrońców ojczyzny. To troska o zapomniane, porzucone bezpańsko zwierzęta – psy, krowy, kucyki. To wreszcie zjednoczenie wojskowych i cywilów w trakcie wielkanocnych ceremonii w schronie z udziałem popa. Pomimo trwania działań wojennych ludzie pozostają ludźmi – pomagają sobie, obchodzą święta, opiekują się starszymi. Wojna niekoniecznie odczłowiecza
– wyjaśnia kuratorka wystawy prof. Aneta Pawłowska.
W ocenie historyka sztuki prof. Piotra Gryglewskiego wystawa prezentuje zdjęcia, które są nie tylko interesujące estetycznie, lecz mają również wyjątkową wartość dokumentalną i zmuszają do refleksji.
Te fotografie skłaniają do zadania sobie pytania o relacje między sztuką a wojną. Wojna może być prezentowana poprzez sztukę w sposób propagandowy, odhumanizowany, gdzie armie symbolizują starcie pozbawione indywidualnego lęku i ludzkiego strachu. Zderzenie, w którym nie ma miejsca zastanowienie się nad śmiercią zwykłej jednostki. Lecz używając języka sztuki można zaprezentować również osobisty, wręcz intymny punkt widzenia. Jest to wypełniony obawą i poczuciem zagrożenia obraz świata i poczucie, że dawne życie może rozpaść się na kawałki. I że warto je chronić. Ten drugi rodzaj prac widzimy na wystawie.
– wyjaśnia historyk sztuki prof. Piotr Gryglewski.
Uzupełnieniem wystawy fotograficznej jest katalog tekstów poetyckich zatytułowany „Kwiaty południa”, które w metaforyczny sposób opisują odczucia autorów wystawy, czyli prof. Julii Iwaszko i Sergija Belińskiego. Nagrania wybranych tekstów w języku ukraińskim będzie można usłyszeć podczas wernisażu. Swojego głosu użyczyła Diana Tomenko – ukraińska artystka, wokalistka, autorka tekstów i poetka.
Prezentowane teksty to rodzaj poetyckiego dziennika zdarzeń wojennych. Liryczny charakter utworów, które są silnie osadzone w religii prawosławnej, dynamizuje postrzeganie materiału ikonograficznego zawartego w pracach fotograficznych i je dookreśla. Inną funkcją tego osobliwego potpourri jest przepracowanie przez obojga autorów ich traumy związanej z wojną
– podsumowuje prof. Pawłowska.
Impresje artystyczne twórców działających w czasie wojny oddadzą również projekcje filmów Sergieja Belińskiego, które zostaną wyświetlane podczas wernisażu wystawy.
Wystawę będzie można oglądać do 18 listopada 2022 r. po wcześniejszym umówieniu pod adresem e-mail promocja@uni.lodz.pl.
Kuratorzy planują wystawienie fotografii również na Uniwersytecie w Santiago de Compostela (Hiszpania), Uniwersytecie w Ostrawie (Republika Czeska) i Politechnice Kijowskiej (Ukraina).
Współorganizatorem wydarzenia jest Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Wystawa objęta została patronatem Wojewody Łódzkiego i rektora Uniwersytetu Łódzkiego.
Wydarzeniem towarzyszącym wystawie będzie dyskusja, do której przyczynkiem staną się trzy krótkie wprowadzenia tematyczne. Panel dyskusyjny odbędzie się 16 listopada w Galerii Wozownia 11.
Lista tematów i prelegentów:
„Stare – Nowe miasta. Relacja z międzynarodowej, zespołowej wystawy organizowanej na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej”
- prof. dr hab. inż. arch. Justyna Kobylarczyk (prof. dr hab. inż. arch. Justyna Kobylarczyk, Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej)
- prof. dr hab. inż. arch. Dominika Kuśnierz-Krupa (Instytut Historii Architektury i Konserwacji Zabytków Politechniki Krakowskiej)
- mgr inż. arch. Justyna Olesiak
Znaczenie adaptacji dziedzictwa architektonicznego dla współczesnych społeczeństw.
- dr hab. Julia Sowińska-Heim (Uniwersytet Łódzki Instytut Historii Sztuki)
Badanie doświadczeń rewitalizacji Polski dla odbudowy ukraińskich przedsiębiorstw przemysłowych
- prof. dr hab. inż. arch. Julia Iwaszko
Dyskusję poprowadzi prof. Aneta Pawłowska.
Biogramy artystów:
Julia Iwaszko – urodzona w 1970 r. w Kijowie. Doktor habilitowany w dziedzinie architektury. W 1993 roku ukończyła ydział Architektury Kijowskiego Instytutu Inżynierii i Budownictwa. Od 1994 roku pracuje na Wydziale Podstaw Architektury i Projektowania Architektonicznego, prowadzi zajęcia z historii architektury ukraińskiej i nowoczesnej architektury światowej, obejmuje opieką naukową doktorantów. Od 1997 roku jest doktorem architektury o specjalności „Teoria i historia architektury, restauracja zabytków architektury”, od 2013 roku jest doktorem habilitowanym o tej samej specjalności. W 2018 roku jej stopień doktora habilitowanego został nostryfikowany na Politechnice Krakowskiej im T. Kościuszki. J. Iwaszko jest autorką ponad 600 artykułów naukowych i popularnonaukowych. Pełni funkcję zastępcy kierownika KNUBA wspólnych programów współpracy naukowej specjalistów Kijowskiego Narodowego Uniwersytetu Budownictwa i Architektury oraz Uniwersytetu Łódzkiego, Politechniki Krakowskiej im. T. Kościuszki, Politechniki Łódzkiej (Rzeczpospolita Polska), Uniwersytetu im. Vasile Alexandri z Bacău (Rumunia), Politechniki Zhejiang (Chiny). Kilkakrotnie odbywała staż na Politechnice Krakowskiej im. T. Kościuszki, uczestniczy we wspólnych projzektach z naukowcami polskimi i rumuńskimi. Cztery takie projekty mają państwową rejestrację na Ukrainie w Narodowym Instytucie Naukowo-Technicznych Badań.
Sergij Belińskij – urodzony w 1977 roku w Kamieńcu Podolskim. Posiada dwa wykształcenia – budowlane i medyczne. W latach 1998–2017 był muzykiem w znanym ukraińskim zespole rockowym „Propala Hramota”. Zaangażowany w archeologię. Interesuje się historią i kulturą Wschodu. Zawodowo zajmuje się fotografią artystyczną i kinematografią. Od wielu lat mieszkał we Włoszech i Hiszpanii, biegle posługuje się językiem włoskim. Od 2021 roku w szeregach Ukrainskiego Wojska, prasowy oficer 28 Brygady Rycerzy Zimowej Kampanii.
Diana Tomenko – ukraińska artystka, wokalistka, autorka tekstów i poetka. Pedagog wokalistyki. Ukończyła Kijowski Instytut Muzyczny im. R. Gliera (posiada tytuł magistra sztuki muzycznej). Od 13 lat występuje na różnych scenach, a jej twórczość obejmuje ponad 50 wierszy i 20 autorskich piosenek. Jeden z jej ostatnich utworów, wydany na cyfrowych platformach muzycznych, nosi tytuł „Peace”. W związku z wojną w Ukrainie w marcu 2022 roku Diana Tomenko przyjechała do Polski i zamieszkała w Łodzi. To tutaj angażuje się w artystyczne projekty miasta. Jako wolontariuszka organizowała w Łodzi bezpłatne kursy mistrzowskie z zakresu terapii wokalnej dla Ukraińców. Śpiewa na koncertach – również tych charytatywnych. Pracuje jako nauczycielka śpiewu w Fabryce Sztuki w Łodzi i zaprasza wszystkich na indywidualne lekcje dorosłych i dzieci. W trakcie przygotowań do wystawy fotografii z frontu działań zbrojnych A światłość w ciemności świeci i ciemność jej nie ogarnęła Diana nagrała trzy poetyckie teksty prof. Julii Iwaszko, w języku ukraińskim.
Materiał źródłowy: Wydział Filozoficzno-Historyczny UŁ
Redakcja: Bartosz Kałużny (Centrum Promocji UŁ)
