Bezcenne archiwalia po ppor. Stanisławie Ochockim
Z inicjatywy dr. Wojciecha Marciniaka do zbiorów Archiwum Sybiraków UŁ trafiła niezwykle cenna kolekcja osobista ppor. Stanisława Ochockiego – adwokata urodzonego w Pabianicach, szefa sądownictwa wojskowego Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej. W czasie wojny Ochocki kierował Wojskowym Sądem Specjalnym w Wilnie, a pod koniec okupacji, działając w konspiracji i w porozumieniu z rządem RP w Londynie, współorganizował ewakuację ludności polskiej z Litewskiej SRR. W rzeczywistości umożliwiał on tysiącom osób ucieczkę przed terrorem NKWD, ratując m.in. żołnierzy AK, artystów i naukowców, którzy po wojnie związali się także z Uniwersytetem Łódzkim.
Aresztowany w 1945 r. przez NKGB, był więziony w łagrze na Workucie. Do Polski powrócił w 1956 r., zmarł w 1977 r. w Olsztynie. W imieniu społeczności UŁ złożono kwiaty i znicze na jego grobie. Przekazane Archiwum materiały obejmują m.in. wspomnienia, wiersze, fotografie oraz listy pisane z łagrów do matki.
Historyczny sztandar Związku Sybiraków
Kolejnym wyjątkowym darem Archiwum jest oryginalny sztandar Związku Sybiraków z 1928 r., używany przez łódzkie środowisko Sybiraków do 1939 r. W czasie wojny i w okresie powojennym był on ukrywany przez ks. Kazimierza Gawrońskiego, a w 1989 r. przekazany odradzającej się organizacji byłych zesłańców. Sztandar zostanie poddany pracom konserwatorskim, a następnie wyeksponowany w nowej siedzibie Archiwum Sybiraków UŁ.
Uroczystości, edukacja i popularyzacja historii
Od września dr Wojciech Marciniak brał udział w licznych uroczystościach upamiętniających losy zesłańców, m.in. przed Pomnikiem Pękniętego Serca (10 września) oraz podczas obchodów Dnia Sybiraka w Archikatedrze Łódzkiej i na cmentarzu Zarzew (17 września). 7 listopada odbyły się także warsztaty i spotkanie ze świadkami historii w Zespole Szkół Geodezyjno-Technicznych im. Sybiraków w Łodzi, połączone z prelekcją historyczną.
Artykuł naukowy w portalu „Świat Sybiru”
Istotnym elementem aktywności dr Wojciecha Marciniaka na rzecz upamiętnienia losów Sybiraków jest publikacja jego artykuł w portalu „Świat Sybiru”. Tekst przygotowano w związku z 80. rocznicą rozpoczęcia akcji przesiedleńczo-repatriacyjnych ludności polskiej z ZSRR oraz przyłączenia ziem zachodnich i północnych do Polski. Przypomina dramatyczne losy Polaków zsyłanych do ZSRR oraz skomplikowane i często bolesne drogi ich powrotów do Ojczyzny. Zapraszamy do lektury!
Plany na kolejne miesiące
W 2026 roku wznowiony zostanie program resocjalizacyjny w Areszcie Śledczym nr 1 w Łodzi, w ramach którego co miesiąc prowadzone będą prelekcje popularnonaukowe. Ponadto dr Wojciech Marciniak złożył wniosek grantowy w konkursie „Izby Pamięci” Narodowego Instytutu Muzeów, którego celem jest przygotowanie stałej wystawy poświęconej Sybirakom.
O kolejnych inicjatywach podejmowanych w ramach Archiwum Sybiraków będziemy informować w kolejnych komunikatach.
