Czy naukowiec to zawód zaufania publicznego?

W wykładzie pt. „NAUKOWIEC Zawód zaufania publicznego (?)”, wygłoszonym podczas Inauguracji roku akademickiego 2022/2023 w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych dla wchodzących w świat nauki młodych doktorantów, prof. Eleonora Bielawska-Batorowicz z Instytutu Psychologii UŁ zastanawia się nad rolą naukowców i funkcjami nauki w dzisiejszym świecie. Wykład prezentujemy całej społeczności akademickiej z okazji Dnia Nauki Polskiej, ponieważ ma on charakter uniwersalny, a treści w nim omówione stanowią zbiór zasad, którymi powinien kierować się każdy naukowiec, bez względu na etap kariery na którym się znajduje.

W wykładzie Prelegentka poruszyła zagadnienia istotne dla każdego naukowca, takie jak m.in..:

  • Jakie są funkcje nauki?
  • Co oznacza stwierdzeni – naukowiec - zawód zaufania publicznego?
  • Jakie są cechy zawodu zaufania publicznego?
  • Standardy upubliczniania wyników badań.
  • Stosunek do uczestników badań naukowych.
  • Czy naukowcy cieszą się realnym zaufaniem publicznym?
  • Kim jest ekspert?

Prof. Eleonora Bielawska-Batorowicz stawia zasadnicze pytanie:

Czy my, jako naukowcy, jako eksperci, cieszymy się rzeczywistym, realnym zaufaniem publicznym? (…) Mamy wiedzę, być może większą niż inni, lepiej zorganizowaną niż inni. Mamy również pewną rolę do spełnienia w społeczeństwie, ponieważ wytwarzamy tę wiedzę, transferujemy ją, kształcimy młodych naukowców, adeptów funkcjonowania naukowego. I jeżeli jesteśmy ekspertami w nauce stosowanej, to również wykorzystujemy tę wiedzę do tego, żeby ludzkie problemy rozwiązywać. Ale eksportem jest również osoba, której inni nadadzą taki status. Innymi słowy, jeżeli społeczeństwo nie zechce nam wierzyć, to nie będzie nam wierzyć i nasz autorytet nie będzie miał większego znaczenia.  

Prof. Eleonora Bielawska-Batorowicz wymienia siedem powodów, dla których należy dbać o rzetelność naukową. Wśród nich znajdują się między innymi: odpowiedzialność wobec społeczeństwa i nauki, poszanowanie zasad etycznych, przyczynianie się do rozwoju ekonomicznego, czy zapobieganie negatywnym wpływom badań naukowych na społeczeństwo.
Prof. Bielawska-Batorowicz wspomina o literaturze, która porusza tematykę etyki naukowej i dobrze opisuje przykłady złych praktyk w badaniach naukowych.

Wnioskiem z wykładu jest fakt, że naukowiec jest zawodem zaufania publicznego, a jego działania powinny być oparte na wartościach etycznych i rzetelności. Tylko w ten sposób nauka może przyczynić się do rozwoju społecznego i przysłużyć się dobru wspólnemu, czego życzymy całej społeczności naukowej.

Aby zasady omawiane w wykładzie mogły pozostać z nami na stałe, zachęcamy do pobrania dwóch plakatów opracowanych na podstawie prezentacji Prof. Bielawska-Batorowicz, a dostępnych na Portalu Pracowniczym:

  • 7 Powodów, dla których należy dbać o rzetelność naukową
  • Uniwersalne zasady etyczne pracy naukowej

 

Redakcja: Honorata Pytloch-Ogieniewska, Michał Gruda (Centrum Komunikacji i PR)
Zdjęcie prof. Eleonory Bielawskiej-Batorowicz: Maciej Andrzejewski (Centrum Komunikacji i PR)