Z materiałów gromadzonych w naszym Etnograficznym Archiwum im. Bronisławy Kopczyńskiej-Jaworskiej korzystają nie tylko etnografowie!
Dr Michał Sobala, geograf z Uniwersytetu Śląskiego, realizuje projekt dotyczący zmian w krajobrazie Beskidów Zachodnich. W swoich badaniach wykorzystuje materiały pochodzące z etnograficznych badań terenowych prowadzonych przez zespół prof. Bronisławy Kopczyńskiej-Jaworskiej w latach 50. i 60. XX w.
Dr Michał Sobala:
Od poł. XIX w. przyspieszyło tempo przekształceń tradycyjnego krajobrazu gospodarki polaniarskiej Beskidach Zachodnich. Zmniejsza się powierzchnia śródleśnych polan i hal, zanikają drewniane budynki mieszkalne i gospodarcze. Nadal jednak na porzuconych przez człowieka obszarach zachowały się liczne ślady ich dawnego użytkowania: kamienne murki i kopce, skarpy teras rolnych, miedze, pozostałości dróg polnych, drzewa owocowe, które stanowią materialny zapis przeszłości.
W obliczu zaniku czynników, które ukształtowały krajobraz tego regionu, pod znakiem zapytania staje skuteczność współczesnych działań, które mają na celu zachowanie tego charakterystycznego dla Beskidów Zachodnich krajobrazu. Aktualne wydaje się pytanie: czy zachowanie tradycyjnych krajobrazów jest w ogóle potrzebne i możliwe, a jeśli tak – to co należy chronić i jakie powinny być skuteczne sposoby ochrony? Do udzielenia odpowiedzi na te pytania konieczna jest diagnoza aktualnego stanu tradycyjnych krajobrazów oraz określenie jego najbardziej wartościowych cech.
W tym celu dotychczasowe badania skupiały się na analizie archiwalnych i współczesnych materiałów kartograficznych w postaci map, zdjęć lotniczych oraz danych pochodzących z lotniczego skaningu laserowego. Od pewnego czasu wykorzystywane są także materiały pochodzące z etnograficznych badań terenowych, prowadzonych przez zespół prof. Bronisławy Kopczyńskiej-Jaworskiej w latach 50. i 60. XX w., zgormadzone w Etnograficznym Archiwum Uniwersytetu Łódzkiego. Analizie podlegają notatki z badań terenowych dotyczących organizacji gospodarki górskiej na Żywiecczyźnie oraz bogate zbiory fotografii wykonanych w trakcie tych badań. Pozwalają one ocenić cechy krajobrazu gospodarki polaniarskiej sprzed 70 lat, co może być istotne przy planowaniu przyszłych działań z zakresu ochrony krajobrazu. W trakcie badań podjęto także próbę rozpoznania niektórych spośród przedstawionych na fotografiach obiektów i miejsc oraz wykonania powtórzonych fotografii, obrazujących współczesny stan tych miejsc.
fot. zródło: M. Sobala